Azerbaycan Büyük Merdekan Kalesi ve Tuba Şah Mescidi
BÜYÜK MERDEKAN KALESİ, Bakü, Merdakan Köyü’nde bulunmaktadır. Hâlen St. Petersburg Ermitage Müzesi’ndeki Arapça inşa kitabesine göre, h.583 (m. 1187/88) yılında Şirvanşah Ahsitan b. Manuçehr (III) tarafından yaptırılmıştır. Eski fotoğraflarında üst bölümleri yıkık olarak görülen eser 1940’da onarım geçirmiş ve günümüzde nispeten iyi durumdadır.
Tuba Şah Mescidi, Büyük Merdakan Kalesi’nin güneyinde, bir avlu içinde yer alan mescit, yalın görünüşlü bir yapıdır. Giriş kapısının üstündeki kitabesine istinâden inşa tarihi çeşitli kaynaklarda 1482 şeklinde geçiyorsa da yapının içinde, mescidin h.774/m.1372 yılında yaptırıldığını belirten başka bir kitabe mevcuttur.
Sovyet döneminde, 1931’de ibadete kapatılmış olan mescit, 1961’de depo olarak kullanılmaya başlanmış ancak Azerbaycan’ın bağımsızlığından sonra (1991) yeniden onarılarak ibadete açılmıştır. Halen ibadete açık olan yapı işlevi doğrultusunda kullanılmaktadır.